زلال ها

امام علی(ع) پس از انتخاب مالک‌اشتر نامه‌ای به مردم مصر نوشت و او را با ویژگی‌هایی توصیف کرده است که همان شاخص‌های مدیران موفق و کارآمد است. آن حضرت می‌نویسد: «من بنده‌ای از بندگان خدا را به سوی شما فرستادم. که در روزهای وحشت نمی‌خوابد، و در لحظه‌های ترس از دشمن روی نمی‌گرداند، بر بد کاران از شعله‌های آتش تندتر است، او مالک پسر حارث مذحجی (نام قبیله مالک‌اشتر) است. آنجا که با حق است. سخن او را بشنوید، و از او اطاعت کنید، او شمشیری از شمشیرهای خدا است که نه تیزی آن کند می‌شود و نه ضربت آن بی‌اثر است. اگر شما را فرمان کوچ کردن داد، کوچ کنید. و اگر گفت: بایستید، بایستید، که او در پیشروی. عقب‌نشینی و حمله بدون فرمان من اقدام نمی‌کند. مردم مصر! من شما را برخود برگزیدم که او را برای شما فرستادم، زیرا او را خیرخواه شما دیدم، و سرسختی او را در برابر دشمنانتان پسندیدم»(1) در این نامه معیارهایی مانند: محافظت و حراست از مسئولیت، تعهد و احساس مسئولیت. کوشا و فعال بودن، شجاعت و نترسیدن از دشمن،‌ صلابت و شدت بر بدکاران، قاطعیت و برندگی در امور، اطاعت از رهبری و امام جامعه، خیرخواه مردم بودن،‌ بر معیار حق عمل نمودن، برخورداری از تدبیر و قدرت حل مشکلات و... برای یک کارگزار حکومتی مطرح شده است.

1- نهج‌البلاغه- نامه 38

روایتی از همسر شهید سید علی اندرز گو:

من می‌دانستم که زندگی خاصی دارم. در افغانستان هم که یک هفته در یکی از روستاها میهمان کدخدا بودیم، به کدخدا و چند نفری که می‌خواستند برای ما گذرنامه بگیرند گفته بود: «من تیر خلاص را به حسنعلی منصور زدم و فرار کردم.» من می‌دانستم با چه کسی زندگی می‌کنم. ولی با این همه حرف‌ها، فکر می‌کنم در آن روزهایِ فرار، آرامشی که در کنار آن شهید داشتم الآن ندارم. بعد از شهادت ایشان آن آرامش را از دست دادم. شاید به خاطر اینکه ارتباطش با معصومین زیاد بود و این آرامش به من هم منتقل می‌شد. آن روز که از زابل به طرف مشهد حرکت کردیم و چند سلاح کمری را دور کمرم بسته بودم ، آرامش من بیشتر از الآن بود که در این اتاق نشسته ام و دارم حرف می‌زنم. وقتی می‌گفت من می‌دانم حضرت زهرا (سلام الله علیها) مادرم کاری می‌کند، من فکر می‌کردم واقعا حضرت زهرا (سلام الله علیها) آنجا ایستاده است.

(بدان ای سالک راه خدا!) انسان دارای روحی است و جسمی، آنکه انسان به او انسان است، روح است نه جسم او. دعا کنید آنهایی که روحشان معلول است، شفا پیدا کنند. اگر روح شما سالم، آزاد و قوی باشد، چه باک که دست یا پای شما معلول باشد، انسان به روح انسان است. (1)

عباد بصری، امام سجاد را در راه حج دید و عرض کرد: «ترکت الجهاد و صعوبته و اقبلت علی‌الج و لینه». یعنی جهاد و سختی‌هایش را رها کرده‌ای و سراغ حج آمده‌ای که کار آسانی است؟ این آیه را هم برای حضرت خواند: «ان‌الله اشتری من‌المومنین انفسهم و اموالهم بان‌لهم الجنه یقاتلون فی‌ سبیل‌الله فیقتلون و یقتلون» (توبه-111) او برای امام سجاد(ع) آیه قرآن می‌خواند که چرا شما عوض جهاد، به حج می‌آیید؟! جهاد زیر پرچم چه کسی؟ عبدالملک مروان! یعنی امام سجاد(ع) زیر پرچم عبدالملک برود و جهاد کند؟ آیا این جهاد است؟ حضرت فرمود: دنباله این آیه را بلدی؟ عرض کرد: بله: فرمودند: بخوان. خواند: «التائبون العابدون الحامدون السائحون الراکعون الساجدون الامرون بالمعروف و الناهون عن المنکر و الحافظون لحدود الله». حضرت فرمود: هر وقت که تابئون، عابدون، حامدون، سائحون، راکعون، ساجدون، امرون بالمعروف، ناهون عن‌المنکر و حافظون لحدودالله سرکار آمدند، من زیر پرچم آن‌ها می‌روم و آنگاه جهاد خواهم کرد؛ حالا روز جهاد نیست.

1- تفسیر نورالثقلین، ج 2، ص 272، ح 358

فقیه بزرگ شیخ اعظم، مرحوم شیخ مرتضی انصاری که از مجتهدان و مراجع به نام زمان خودش بود و کتابهای او اکنون از دقیق ترین کتابهای حوزه‌های علمیه است، مادرش را تا نزدیک حمام به دوش می‌گرفت و او را به زن حمامی‌سپرده می‌ایستاد تا بعد از پایان کار، او را به خانه برگرداند. هر شب به دست بوسی مادر می‌آمد و صبح با اجازة او از خانه بیرون می‌رفت. پس از مرگ مادر به شدت می‌گریست، فرمود: گریه ام برای این است که از نعمت بسیار مهمی‌چون خدمت به مادر محروم شدم. شیخ پس از مرگ مادر با کثرت کار و تدریس و مراجعات مردمی، تمام نمازهای عمر مادرش را اعاده کرد، با آنکه مادر او فردی دیندار و با خدا بود.

*انصاریان، حسین، نظام خانواده در اسلام، قم، انتشارات ام‌ابیها، 1375، ج1، ص470 به بعد.